Бесплатный фрагмент - Хыял + Чынбарлык

Хыял+чынбарлык

Бик беләсе килә иртәгәсен,

Ниләр безне көтеп торганын.

Көтмисеңдә кебек алай артык,

Хыялларда гына булганын.

Кайда ничек аның урыннары,

Өметләрең, хыял, чынбарлык…

Авыр сынаулары кайда көтә,

Көчең җитә алып, чыдарлык.

Искитәрлек, кеше язмышлары,

Барысыда аңа бирелгән…

Үзе сайлап барган юлларында,

Таба алу… туры киленгән…

Яхшы әкият кебек бөтен тормыш,

Кызыл сызыкларын тоя алсаң.

Аның чынбарлыгын, хыял белән,

Тоташтырып әгәр куя алсаң.

Үпкәләргә, күңел төшерергә,

Сәбәпләр юк җирдә торганда.

Язмышыңны алдамаска теләп,

Үзеңәдә, ихлас булганда…

Ерак юллар

Еракларга юллар алып китте,

Туып үсеп җиткән җирләрдән.

Ничә тапкыр хисләр яңаралды,

Шул юллардан кайтып килгәннән.

Каршы ала, озатып кала иде,

Басу капкалары булганда…

Чик сакчысы кебек, үткәннәрне,

Тыныч кына, карап торганда…

Яңгырлары күпме юлдаш булды,

Ул капкалар аша үткәндә…

Күпме кеше белә алмый калган,

Кайта алмаска чыгып киткәндә.

Язмышларны бүлеп урталайга,

Ул капканың ике ягына…

Кушыла алмый, нидер югалгандай,

Җитә алмый кеше җанына.

Сирәк кеше кире бара ала…

Киткән юллар алар, түгелдер.

Үткән юлын сагынып уйланучы,

Моң чолгаган ялгыз күңелдер…

Тарих булып

Тарих булып кала балачаклар,

Һәр язмышның үзе тарихы.

Күпме алар сакланырлар икән;

Гомерләрнең үтеп барышы…

Ялан аяк йөрү, иң беренче,

Карлар эреп чирәм чыгуга.

Ачу килеп, үпкәләшеп китү,

Ялгыш кына этеп егуга…

Чиксез кебек колхоз басулары,

Чөгендерен кемнәр оныткан.

Олы кеше кебек караңгыда,

Тәүге тапкыр кайту клубтан…

Каникуллар, колхоз эшләрендә,

Яшьләренә карап эше бар.

Ул вакытны татып карамаган,

Балачакта, нинди кеше бар.

Күпләр белми тирес сугуларны,

«Утын» итеп кышын ягарга.

Буш вакытлар каян булды икән,

Урамнарда, тагы «чабарга»?

Булды микән ат җикмәгән кеше,

Кышын, көзен, җәен, язларын.

Хәтирәләр булып калсаларда,

Үтә алганбыз бит, язганын.

Җәйнең төне

Җәйнең төне урамнарда,

Эселектә… бик тиз сүрелгән.

Караңгылык юрганына,

Бу мизгельдә ул төренгән.

Бөтен, җиhан йоклагандай,

Берән сәрән, төнге тормыш…

Мондый төндә кайберәүләр,

Кыргын эшен әле кылмыш.

Төннәр кыска булсаларда,

Алыштыра яңа көнне.

Төннәрдән соң көтәбез бит,

Таңнарын hәм яңа көнне.

Төннәр алар яллар өчен,

Бөтен җиhан яллар итә.

Көннәр төннәр алышынып,

Җирдә гомер дәвам итә.

Әрем исе

Әрем исен кемнәр хәтерләми,

Авылларда туып үскәннәр…

Әрем исе кебек ачы диләр,

Кайвакытта инде үткәннәр.

Ачы әрем исе, ачымы соң…

Әрем исе ачы булалмый.

Башкалары… кеше күңеленә,

Әрем исе кебек тулалмый.

Әрем исе, җәйнең исе кебек,

Хәтерләрдә кала уелып…

Тарата ул җилдә хуш исен,

Көзләр җитми, бетми коелып…

Ерак офык

Нәфес микән диеп шикләнәмдә…

Нидер җитмәгәнгә, бүгендә…

Кояшта бар, ае, йолдызларда,

Бер карасаң җиhан күгендә.

Борчылумы, әллә курыкумы,

Киләчәкне уйлап кайвакыт.

Онытыла тормыш асыллары,

Бу дөньяда артык кайнашып.

Бердәмлеге бик күп кешеләрнең

Язмышларын якын кыла ала.

Битараф hәм таркаулыкта калып,

Мохтажлыкка сәбәп була ала.

Онытыла, элек халык әйткән:

Бүленгәнне… аеырылганны сүзе.

Уртак тормыш бергә төзелә бит,

Сизмәсәдә кеше аны үзе.

Бергә яшәү, колхозларга кереп,

Аеырым хуҗалык кына булмыйча.

Күрше, туган, дуслар, фикердәшләр,

Бер берсеннән читтә тормыйча.

Башкагада телә, үзеңә теләгәнне,

Җавап булып кайтар үзеңә.

Уртак тормыш, уртак фикер белән,

Тыныч тормыш бары төзелә.

Байракчы

Үз байрагың бар чагында,

Чит әләмнәр күтәрмә.

Үз халыкың якын булса,

Хезмәт итмә бүтәнгә.

Император флаглары,

Кемнәр өчен якындыр…

Ике флаг күтәргәннәр,

Ике ирле хатындыр…

Илләр символы флаглар,

Билгедә ул, тамгада…

Ике байрак була алмый,

Кыйбласы баргада.

Кызыл флаг, аклы зәңгәр,

Кемнәр кемгә сатылды.

Кемнәр ихласырак булган,

Менә хәзер ачылды…

Яшь пионер комсомоллар,

Күптән үсеп җиттеләр…

Патша байрагын күтәреп,

Дөнья буйлап киттеләр.

Ялган булган барысыда:

Тантаналы… антлары.

Ленин бабай юлдашлары,

Капиталист картлары…

Адашып

Без ниләр күрмибез…

Аңламый, белмибез.

Кыйбласыз яшибез,

Иманга килмибез…

Бары тик байлыгын,

Дөньяның сөябез…

Кешегә буйсынып,

Башларны иябез…

Зыяны юк бит, диеп,

Шайтанда дус була.

Шуңада… савапсыз…

Күңелләр буш була.

Иманнан еракта,

Гомерләр узганда…

Тыйганнан тәм табап,

Имансыз булганга…

Сүзләр

Әй бу сүзләр, ниләр генә кылмый,

Күңелләрне ничек яралый…

Ачу белән бергә туган сүзне,

Уйламыйча әйтү ярамый…

Сүзләр генә дибез кай вакытта,

Ә алар бит, күңел карашы.

Шул карашың сиңа маяк булып,

Ул юллардан алга барасы.

Сүзләр алар, салган күперләрдә,

Җимерелгән йортлар гaйләләр.

Алар әле тормыш законнары,

Дөрес юлдан безне әйдәгән.

Буш сүзләргә вакыт исраф булса,

Авырлары, җанны яралый…

Яралы җан, ялгыз җафалана,

Бер эттә аны, килеп яламый.

Кеше булып калу кыенырак…

Ходай биргән безгә телләр бар.

Яра салмый, яра алмый калган,

Белмим, бу дөньяда кемнәр бар.

Чара юк

Кемгә авыр, кем күнегә,

Замана шартларына…

Сәбәпләре иксез чиксез,

Борчуга… шатланырга.

Кеше түзми, яраклаша,

Камбала балыгыдай…

Балык кебек сөйләшербез

Дөньялар барса болай.

Ашыгалар чәйнәүчеләр…

Сагызлардан туйдылар.

Кеше чәйнәп… тамак ялгап,

Акылларын җуйдылар.

Хәкимнәрдә гаеп микән,

Алар — язмыш коллары.

Гыйбрәт алып калу өчен,

Яшәүе… hәм булганы…

Шуңада әйткәннәр инде,

«Кабатланмый язмышлар».

Әллә безгә» сәләм бирә»,

Кайтып, кылган ялгышлар…

Уйлыйбызмы

Зарланганга, зар өстәлә,

Шат булалсаң, шатлык килә.

Ихлас белән сораганда,

Бирми калмый, барыбер бирә.

Сыйфатларың бары юлдаш,

Начар сыйфат тормыш боза,

Ничек кенә яшәсәкдә,

Язмыш юлы үтә, уза…

Иманлыда… имансызда,

Көн артыннан көн уздыра.

Кем кадерен белә ала…

Әрәм итеп, кем уздыра.

Начар юллар ник сайлана,

Матур булып күренгәнгә…

Кушылганнар үтәлмичә,

Шикле әйбергә үрелгәнгә.

Нәфес көчен җиңәлмыйча,

Хыялларың сүрелгәнгә.

Чишмә суы кебек тормыш,

Әчә алмый түгелгәнгә.

Язмыш юлы язылсада,

Язылганны уку кирәк…

Кояш сүнгән кебек җирдә,

Сәгать чаңы сугар кинәт…

Күңел дәфтәре

Ярый әле артка карап була,

Искә алып инде үткәнне.

Юл башыннан инде ерагырак,

Аңлый алып… шактый киткәнне.

Күңел дәфтәрендә барысыда,

Иренмичә бары карыйсы.

Китап шикелле үк булмасада,

Калын дәфтәр, болай ярыйсы.

Шулдыр инде булган байлыгың,

Кирәк чакта ачып карарга.

Онытканны искә төшерергә,

Югалтканны эзләп табарга.

Серләредә, шунда яшерелгән,

Хыял булып калган күпләре.

Бөтенесе анда сакланадыр,

Кеше гомерләре үткәне..,

Кулга алыр вакыт шул дәфтәрне,

Көндәлектәй карап «актарып»…

Уфтанырлык урыннарын табып,

Тыныч кына кайчак «мактанып».

Башка берни аңа өстәп булмый,

Дәфтәр тулган, язар урын юк…

Язылганнан башка бер адымда,

Синең инде үткән юлың юк.

Соң булсада

Адашулар бары юлчы өчен,

Алдашулар читен сүзсезгә.

Барысыда шулай языладыр,

Авырлыкка кеше түзсенгә.

Хыял юлларында бәхет эзләп,

Күпме вакыт китә әрәмгә…

Гомер үтә, вакыт җитә алмый,

Карар өчен күккә, галәмгә…

Дөнья ача hәркем үзе өчен,

Аңламыйча булган канунны.

Кеше сайлый, хыялына багып,

Сукыр кебек юлдан баруны…

Үз юларын таба бик күпләре,

Үтәр юллар инде беткәндә…

Бик соңарып килгән бәхеттәй,

Ерак булган… аны көткәндә.

Тормыш мәшәкате күмеп китә,

Чүп үскәндәй барыр юлларга.

Шуңада ул соң булсада килә,

Язмышыңда синең булганга…

Җәйләр китә

Йолкып алган кебек күңелемнән,

Бу жәйләрнең соңгы көннәрен.

Җәйнең яңалары якын кебек,

Булмагандай җәйләр күргәнем…

Җимешләре җәйнең акырынлап,

Агачлардан җиргә коела.

Язмышларда җәйләр кебек үтә,

Булмаганда кебек… тоела.

Эсселектә, салкын җиле исеп,

Ялган рәхәтлек булсада…

Шөкер итә алыр идек микән,

Еллар буе җәйләр торсада.

Шуңадырда сары яфраклар,

Яшел җәйнең төсен үзгәртә.

Беләбезме җәйнең кадерләрен,

Ничә тапкыр җәйләр күрсәктә.

Балачаклар ихлас чаклар була,

Ятып чирәмнәрдә аунарга…

Вакыт җитми әдәм баласына,

Яшәү рәхәтлеген аңларга…

Көзме

Кемнәр белә язмыш көзе кайчан,

Картлык көне генә буламы…

Әллә инде күптән узып киткән…

…Сизелмичә бүген узамы…

Ниләр эшли алып язын — җәен,

Иң кыйммәтле матур чорларын.

Җыя алып күпме хисләреңне,

Хәтер йомгагына чорнадын…

Тоя алып кояш нурларыннан,

Яктылыклар, табып өметләр.

Исрафка үткән вакыт өчен,

Кемнәр микән килеп үгетләр.

Сүнмәс учак булып яшәү дәрте,

Кабына алып көчләр биргәндә.

Читтә калмый, сәләм бирделәрме,

Кайгы, шатлыкларың килгәндә.

Мактанулар яки макталулары,

Кеше өчен артык кыйммәтме.

Җирдәгесе, җирдә генә кала,

Төзәтәсе барысын килмәсме.

Кайту җире

Тагын үттеп китә шулай җәйләр…

Быел менә тагын кайталмадым.

Җылы хисләр инде үткәннәрем,

Кайчан җае килеп, кайталганым.

Ике җирдә бергә булу кыен,

Ике юлның берсен сайлыйсың.

Кайвакытта сәбәп булмагандай…

Барыр җирләргәдә бармыйсың.

Кирәге бар… тиешләре бик күп,

Кайсын ташлап, кайсын башларга.

Күпмеләре үтәлмичә кала…

Теләкләрең баштан ашканда.

Кайту сүзе ниләр аңлата соң,

Булса синең торган җирләрең.

Ниләр бирә синең күңелеңә,

Туган якка кайтып килгәнең.

Берәү генә кебек кайту җире,

Кая тартса синең күңелең…

Аңлый алу, язмыш кайчан яза,

Кайтмый калу мөмкин түгелен.

Ышанмаучылар

Матур исем уйлап табалганнар,

Имансызга медаль — атеист…

Асылында ниләр ята икән,

Әллә артист, әллә аферист…

Ышанмаучы кеше булганына,

Ялган булган әйткән сүзләре.

Хезмәтчеләр булды тыңлаганнар,

Сизмичәдә калып үзләре…

Коммунизм әнә үтеп китте,

Атеистлар калды коелып.

Бердәм байлар өйе ясадылар

Бөтен буржуй бергә жыелып…

Кара төтен чыга торбалардан,

Кара болыт булып күкләргә.

Нефть акчалары кая ага,

Билгеледә түгел күпләргә.

Халык шул ук, алар кая барсын,

Үз өлеше аңа эләкте…

Ул тырышып олы йорт төзеде,

Буржуй аннан налог түләтте…

Яшь ялагай күптән бабай булды,

Ышануы буенча атеист…

Асылында ничек булды микән,

Әллә артист, әллә аферист.

Татарчасы гади булган икән:

«Ышанмаучы, ерак иманнан.

Коммунизм диеп алдаганнар,

Үзләренө байлык җыйганнар.

Халыкныкы — аларныкы булды,

Нефть вышкаларын бүлделәр.

Яңа хуҗалардан дөнья тулы,

Кешеләрдә аңа күнделәр…

Ыспай атлап яңа хуҗа килә..

Озатып йөри дуслар- куштаннар.

Машинада озак утырганнан,

Йомарланып беркән ыштаннар.

Кешеләргә табыну олы гөнах…

Озакламый булыр җимеше.

Байлык белән коллык җитәкләшеп,

Безгә кабат кайтып килеше…

Күңел ачкычы

Күңел ачкычлары диелә бит,

Теләк теләп дога кылганда.

Тәүге адымынны тоя алып,

Гыйбәдәткә теләк туганда.

Күңел ачкычлары бирде дибез,

Хикмәтләрне бераз аңласак.

Күңелләргә юлын таба ала,

Иман сүзен тирән санласак…

Ябык күңел берни кабул итми,

Нинди генә вагазь булсада.

Кеше күңеленә салып булмый,

Изге сүздән генә торсада…

Хикмәт сүзе — ул күңелгә ачкыч,

Таба алу андый сүзләрне…

Ә бүләкли Раббымыз бары,

Иман юлларында түзгәнне.

Ачкыч бирсен безнең күңелләргә,

Иман нурларына ачарга…

Тәүбәгә дә, гыйбәдәтләргә дә,

Юллар ачык була кайчанда…

Җәйле еллар

Кичә генә килгән кебек җәйләр,

Бүген инде көзгә ялгана…

Эсселәре булды… ә җылысы,

Җиталмаган кебек җанга да.

Җәйләрне бит тотып карагандай,

Матурлыгын тоя алуың…

Ничә тапкыр гомер юлларыңда,

Җәйле еллар җыя алуың…

Жәйге еллар диеп исемләдем,

Хәтерләрдә уелып калганын…

Матур чаклары дип гомерләрнең,

Еш сагынып искә алганын…

Күңелләрдә чәчәк аткан чаклар,

Олы юллар, көтә… чакыра…

Хисләр белән яши торган вакыт,

Ашыккан чак юллар чатына.

Җылы вакыт, язмыш юлларының,

Бөтен тормыш жәйләр шикелле.

Шуңа атадым жәйле еллар диеп…

Җәйләр кебек үтеп кителде…

Тынычмы

Тыныч кына кемдер яшәп ята,

Тамагым тук, өстем бөтен дип.

Бүгенгесе бары учак булса,

Калганнары аның төтен дип.

Юлга чәчеп булган ядкәрләрне,

Дога тапмый, тотып укырлык.

Нигә диеп сорап торасыда юк,

Кеше арбасына утырдык…

Табынулар китте ялтырыйкка,

Шәмнәр тотып бәйрәм итәбез.

Кая баруларны белә алмый,

Озакламый «барып җитәбез»…

Битарафлык гади әйбер хәзер,

Кысылмыйча яшәү, файдалы…

Алыштырып телне, динне, илне,

Тормышларын күпләр «җайлады»,

Онытыла иман, әдәб сүзе…

Имансызлык кабул ителә.

Гаделлек hәм намус сүзе кая,

Аларсызда… тормыш ителә.

Болар барсы яңа әйбер түгел,

Бик күп еллар элек язылган…

Иман зәгыфлеге авыруы,

Безгә бүген килеп кагылган.

Якташ

Якташлар була авылдаш,

Авылдан ерак барсаң…

Райондашта якташ була,

Шәhәрдә яшәп калсаң.

Казаннан да ерагайганда,

Татарстан — якташлар…

Чит илгә чыгып киткәндә,

Кемнәр була якташлар…

Ватандашлар якташлармы,

Бергә яшәп яткачтан…

Туган ягын оныталмый,

Туган яктан ятлашкан.

Сабакташлар, иптәшләр,

Хезмәттәшләр, акбашлар…

Кая гына барсакта без.

…Кеше өчен якташ бар.

Үткән җәйләр

Күпме үтә шундый матур җәйләр,

Ак болыттай ага гомерләр…

Үтелмәсә озын язмыш юлы,

Була алмас иде, бүгеннәр…

Ә хыяллар… күпме алар туган,

Җәйләр килсә, инде бигерәк.

Еракларга күңел тарта иде,

Кошлар омтылгандай биегерәк.

Һаваларга карап хыялланып,

Чалкан ятып, яшел чирәмдә.

Хыялларың бик тирәндә чак та,

Әйтә алмый, әйтим дигәндә.

Авыр вакытлары… сынаулары,

Бетмәс кебек булган чаклары.

Сабырлыклар, аңламыйча әле,

Ул вакытта безне яклады…

Җирдә үсеп, җирдә без өйрәндек,

Адым, адым итеп үтә алып…

Алган гыйлем, булган акыл белән,

Олы юлга чыгып китә алып…

Җәйләр кабатланып торсаларда,

Юллар кебек алар үтәләр…

Сизелмиләр, әллә көтмәгәнгә,

Ялт иттереп… көзләр җитәлә.

Бүгенең

Артка карап, алга барам бугай,

Буйсындырып булмый уйларны.

Якын итеп әллә кайчан үткән,

Күңел түрләренә куйганны.

Ерактагы сабантуйларны…

Сибелгәндәй үткән юлларымда,

Җыя барган бөтен күчтәнәч.

Онытканы… күңелләргә ул чак,

Хисләр булып кабат күчмәгәч.

Хәтердә гөл булып үсмәгәч.

Язылганнар күңел дэфтәренә,

Хәзер бары, аны укыйбыз…

Шактый әйбер анда язылганга,

Уйланырга, кайчак туктыйбыз.

Онытылып аннан йоклыйбыз…

Дөрләмидә… бары үтеп бара,

Сүнгән учак кире кабынмый…

Мохтаҗлыктан- булган ул җылыны,

Чаралар юк… бары сагынмый.

Башка юлы барыбер табылмый.

Бер мизгеле кинәп тотып калып,

Җибәрмичә озак йөргәндәй…

Тикшерергә теләп хисләреңне

Уйларыңны синең белгәндәй.

Синең бүгенеңнән көлгәндәй.

Дөнья гәепле буламы

Дөнья гәепле буламы,

Кешеләрдә бармы эше.

Авырлыклар килгән чакта,

Дөньяга сылтый кеше…

Абынсада, егылсада,

Еласада утырып…

Шөкер әйтми гомер буе,

Язмышларын тутырып.

Үзебездән эзләүләр юк,

Ахмаклыкка гаепне…

«Акыллы баш» гөнах кылса,

Нишләп дөнья гаепле?

Дөнья ул бер, барыбызга,

Ул гаепле була алмый.

Яшәү өчен безгә куыш…

Язмышларны бозалмый.

Без кунаклары дөньяның…

Аннан гаеп эзлибез…

Кем булабыз без шуннан соң?

Ансын инде… «белмибез»…

Кабатланмас

Кабатланмас инде ул вакытлар,

Ничек кенә искә алсаңда…

Артка борылып, син карасаңда,

Уйларыңа hаман салсаңда.

Юллар ерак… башка баралмаслык,

Булсалардә әле уйлар зирәк…

«Кабатланмас» сүзен аңларгада…

Булганына ризалалашу кирәк.

Балачакта, хәзер син ят кеше…

Яшьлегеңдә кемнәр таныр соң.

Кайту мөмкин булса үткәнеңә,

Анда да син, ялгыз калырсың.

Сагынуны моңнар гына баса,

Аннан башка аңа дару юк…

Гомер юлы бары алга бара,

Артка таба анда бару юк…

Кичерешләр алар эзләр генә,

Син калдыра алган, үткәндә.

Юанычлар алар түгел мени,

Борчылганда гомер үткәнгә.

Бөтенесе бергә нигъмәт кенә,

Күңелләргә булып хәрәкәт.

Кемнәр белә… тормыш көзләрендә,

Шулай бәлки… килә бәрәкат…

Стаканида

Кемнәр соң без кайда яшибез,

Нинди илдә нинди халыклар.

Рәхәттән hаман туялмаган,

Гаделлектән әллә ялыккан…

Без күчкәнме әллә, яңа илгә,

Гөнахлылар өчен төзелгән.

Барсы бергә, бае, хәерчесе,

Ярлыкаудан өмет өзелгән…

Бөтен өмет стаканда кебек,

Матур итеп ясап — бәйрәмнәр.

Бөтенесе олы бер түгәрәк,

Бәйрәм, алдауларга әйләнгән.

Яңа канун кеше үзләштерә,

Алдамаган кеше надан кебек.

Стаканы — кеше сынау өчен,

Сыйламаган кеше саран кебек.

Түбәтәйләр кия башласакте,

Түребездә тора… стакан өйдә.

Без яшибез шундый гәҗәп илдә

Исемнәре әллә Стаканида…

Яңадан

Яңадан мин туган кебек булам,

Дөньялар көндә яңа кебек…

Элек күзгә чалынмаганны,

Яңалыклар кебек итеп күреп…

Кире баштан, тәүге тапкыр,

Кичерешләр килә өр яңа

Гомер учаклары дөрли әле…

Мәңге сүнмәс кебек, гел яна.

Онытканнар кире искә төшә,

Ялгышлары борчый күңелне.

Барысыда бергә кушылалар,

Яңа тормыш итеп бүгенне.

Хисләр яңа, элек булмагандай,

Онытыла кайчак чынбарлык.

Күңел халәтедә кайвакытта,

Онытылып, җырлар җырларлык.

Чынлыкта, дөнья ул төрлечә,

Ничек күңел кабул итә ала…

Күрмәгәннәр ерак… читтә кала,

Күргәннәре сиңа була ала…

Печән чапкан вакыт

Печән чапкан вакыт, җәй көннәре,

Тигез хәтфә кебек болыннар.

Атлар өчендә бит печән өсте,

Йөгерешеп уйный колыннар.

Балачаклары бит аларныңда…

Тәүге тапкыр алар болында.

Безнеңдә, шундый чак бар иде,

Гомерләрнең озын юлында…

Бөтенесе гел беренче тапкыр,

Барысыда булган яңалык.

Кайда алар ничек сакланадыр…

Вакыт вакыт ала яңарып…

Хәтер китаплары исән әле.

Бик күпләре язып куелган.

Юллар булып, алар өстәләләр,

Укыр өчен алып куеннан.

Печән өсте… аннан көзләр килә,

Уңышлары булып, җыйганның,

Хәләлләре күбрәк булса иде,

Файдалары булмас, тыйганның…

Гомер җиле

Гомер җиле кебек тормышларда,

Аллаhының безгә биргәне.

Аның булган барлык сынаулары,

Һәм күрсәткән безгә ярдәме.

Уңай җилләр, юлны җиңеләйтә,

Каршы иссә… кеше чыныга.

Җилгә оча, я саклана ала,

Хыялларда… булган чыныда…

Абындыра җилләр, ашыктыра,

Хыялларны кайчак үзгәртә.

Ул җилләр бит, адаштыра ала,

Кыйбланны хәттә үзгәртә.

Югалуы түгел… таба алмау,

Җилләр кинәт тынып калсада.

Барган юлың аңлый алынмыйча,

Билгесезлек булып барсада…

Вакыт җитә, җилләр исми кебек,

Кеше бетә әллә күнегеп…

Ул җилләрне әллә сизмәс була,

Дөнья эшләренә күмелеп.

Гомер җиле исә икән әле…

Ул исмәсә, без бит булмыйбыз.

Чынбарлыктан әллә качмак булып,

Җилдәгедәй гамәл кылмыйбыз…

Җәйнең киче

Җәйнең киче көтеп алынгандай,

Эссе көннәр hаман булганга.

Тынычырак булып кала кебек,

Караңгылык белән тулганда.

Акырын гыны киче якынлаша,

Көн кызуы шактый басылган.

Көтүләрдә инде урап кайтты,

Бушап калган урам башыннан.

Кояш баеый, сүнгән учак кебек,

Җылыларын җирдә калдырып.

Караңгылык үзе салкын кебек,

Утырасың утлар яндырып…

Син аңлыйсын төннәр бик тиз үтә,

Йоклап кына бары китәрлек…

Шунысыда ямьле җәйләр өчен,

Яллар өчен була җитәрлек.

Әтәч тавышлары… көтү чыга,

Караңгылык таңда тарала…

Җәйләр генә, шул кичләре белән,

Хәтерләрдә… истә кала ала…

Күңелгә мунча

Тукай безгә күптән әйткән инде,

«Җанга мунча» дигән сүзләрне.

Бассейннар ясый башласакта,

Җанга караш бик аз үзгәрде.

Керләнгәндәй кием hәм тәннәр,

Күңелләрдә шактый керләнә.

Күңел мунчалары булса гына,

Пакьлана ала, кеше үзгәрә.

Ниләр соң ул күңел өчен мунча,

Күңел ниләр белән пычырый…

Юынмыйча …мин бик чистамын,

Диеп йөрүчеләр очырый…

Ихлас була алу, иң беренче…

Кешеләр hәм Аллаh алдында.

Кылган гөнах — утын учакларга,

Керләр җанда, безнең янгында.

Тәүбәләр бар олы пычырактан…

Җомгалар бар атналар саен.

Гыйбәдәтләр Аллаh карышында,

Вакытын тап син белеп җаен.

Барабыз

Барабызда барабыз…

Үзгәрәме арабыз.

Барыр юллар булмагандай,

Яңа юллар салабыз.

Кая таба, кемнәр белә,

Кемнәр күрә юлларын.

Уйламыйча, аңламыйча,

Дөрес, ялгыш булганын.

Барабызмы, чабабызмы,

Аргамактай узышта…

Безнең артта беркемдә юк,

Китүче юк узыпта…

Кемнәргә иярәбездә…

Юлдашларыбыз кемнәр…

Бер файдасыз булмаслармы,

Юлда үтелгән көннәр.

Барабыз әле барабыз,

Якынаймый арабыз…

Кушылмаган җирдә йөреп,

Аймыл булып калабыз…

Җыр күңелдә

Күңел никтер җырга тартыла,

Ул чишмәдән… сусау басыла.

Моңлы җырга кереп китә кеше,

Кайгы төшкән чакта башына…

Берәү җырлый, берәү тыңлый ала,

Кемгә ничек сәләт бирелгән.

Сагынуларга җавап, җырын суза,

Ерак чакта туган җиреннән.

Күңел дулкыннары очырышып,

Йөрәк тибешенә кушылыр.

Хисләр җебе белән тоташтыру,

Җыр булуга сәбәп шушыдыр.

Үзе көе, үзе дулкынында…

Һәркемнеңдә якын җырлары.

Кәеф ачкычыдай булып кала,

Кеше күңелендә җыр бары…

Кабатлана алар эчтәлектә…

Ләкин төрле — төрле моңнары.

Ишетелә алмый hәркемнеңдә,

Күңелендә туган җырлары…

Бер күңелдә, җырлап, тыңланып,

Бер күңелдә генә моңланып.

Җырлангандай гомер җыры кебек,

Ишетелә ала соңланып…

Тибә йөрәк

Тибә йөрәк, әле туктамыйча,

Эшләр эшем әле, димәк бар.

Кемдер өчен, бәлки үзем өчен,

Бу дөньяда әле кирәк бар…

Тибә йөрәк, арымаган кебек,

Көнен, төнен туктый алмый ул.

Аның тибүенә гомер бәйле,

Шулай икәнлеген аңлый ул.

Тибә йөрәк, тавыш бирми генә,

Нинди хәлдә, аны кем белә…

Ул тибүдән аны «коткара ала»,

Бары туктап калган көн генә.

Тибә йөрәк, туктамастай кебек,

Туктауларын теләү бик сирәк.,.

Ниләр генә җирдә кылсакта без,

Йөрәк тибүләре бит кирәк.

Тибә йөрәк, ә без онытабыз,

Кайвакытта аның типкәнен.

Аның тибүләре аркасында,

Гомерләрнең дәвам иткәнен…

Бөдрә таллар

Еракларда калган, әй еракта…

Балачагым булып бөдрә таллар.

Истәлеге, кебек яшьлегемнең,

Ә талларым, шунда көтеп калган.

Таллар нигә шулай истә кала,

Су буйлары… моңсу булганга…

Үткән вакыт бөдрә таллар кебек,

Күз алдына килеп торганга…

Хәтер яңаруы… башка җирдә,

Шундый таллар үсә алганга.

Ошаганнар алар, ошаганнар,

Сөн буенда үскән талларга.

Җәйләр җитә, таллар бөдрәләнә,

Балачактан сәләм биргәндәй.

Бөдрә таллар- балачаклар булып,

Кунак булып җәен килгәндәй.

Бөдрә таллар тагын матурлана,

Сайрар өчен кошлар кунганда.

Балачагым якын кебек әле,

Бөдрә таллар җирдә булганда.

Тамырлар

Тамырлары була hәр әйбернең,

Агачларның, хәттә гөлләрнең.

Күл буенда үскән тонбыекта,

Тамыр җәя суда… күлләрнең.

Җан иясе, нәселендә таба,

Тамырларын, нәсел җебендә,

Тамырлары аны саклап килә,

Яшәгәндә җирнең йөзендә.

Тамырлары була гамәлеңнең,

Кыла алган бөтен эшеңнең.

Дәвам итә, исән — иминлектә,

Тамырлары, камил кешенең.

Тамыр бит ул бик тирәнгә китә,

Мең яшәрлек агач — имәннең.

Тамырлары саклый ала бары,

Яшәргә дип җиргә килгәннең.

Сиңа кадәр булганнарны сакла,

Синнән соңда калсын тамырлар.

Әдәп саклап әгәр яши алсак,

Тамырларда таза калырлар…

Кимчелек

Камиллекнең чиге булмагандай,

Кимчелекләр, бик аз түгелдер…

Язмышларга тәэсир итүче,

Кимчелекле урын — күңелдер.

Синдә дә бар инде кимчелекләр,

Миндә дә бар, алар житәрлек.

Алар сиңа мәңге ияргәндәй,

Көч табыла алмый бизәрлек.

Кимчелекләр була тумыштанда,

Язмышлардан шулай язылып.

Сорап алганнарга охшаганы…

Үз теләгең белән… ялынып.

Кимчелекләр күзне ача кебек,

Төзәтергә теләк туганда.

Кабатлыйсы килми кайберләрен,

Күңел түрләреннән куганда.

Буйсынмаган кебек кайвакытта,

Бар акылга, безнең теләккә.

Кабатлана алар еллар буе…

Авыр эзләр салып йөрәккә.

Кеше өчен артык әйбер булмый,

Анысыда бәлки кирәктер.

Йомшак урын була hәркемнеңдә,

Кимчелексез кеше сирәктер.

Кояш баеп килә…

Кыен була тормыш, бу дөньяда,

Дога сүзен читкә этәрсәк.

Ялагайлык дуслык кебек диеп,

Ике флаг бергә күтәрсәк.

Түрә булса, аны хуҗа диеп,

Тормышларны аңа тапшырып.

Басу корып, иген үсмәс булса,

«Яңгыры юк» диеп гәп корып.

Күп сыналды халык мохтаҗлыкта,

Бирелмәде, өмет көч бирде,

Байлык сыналуы авыр икән…

Нәфесләргә шактый көч килде.

Юк вакытта, кеше юмартырак,

Булмаганны юк бит бирәсе.

Бар өстенә, кат кат өелгәндә,

Юмартлыкны килми күрәсе.

Тую сүзе шактый шартлы икән,

Чамаларын авыр табуы…

Байлык бит ул бүген булганнары,

Башка килми… барысы калуы.

Калу гына түгел, әле исраф булып,

Кирәксезгә түккән көч булып.

Көндезләре үтеп, китеп бара,

Кояш баеп килә, кич булып.

Вакыт бар ул

Вакыт бар ул, нишләп булмасын,

Гомер әллә вакыт түгелме.

Тәүлек сиңа бүләк ителә бит,

Таңнар ату белән бүгенге.

Вакыт бар ул язмыш дәвам итсә,

Әрәм генә булып бетмәсә.

Чишмә суы тәмен кемнәр белә,

Учына алып суын эчмәсә…

Вакыт бар ул теләкләрең булса,

Тирә якка карап алырга.

Урманнарда сукмак эзләмичә,

Киң юллардан барып калырга.

Вакыт бар ул, ләкин үтә тора,

Һәр көннәре, һәрбер сәгате.

Кеше күңеленә салынган бит,

Кадерлене саклау гадәте.

Вакыт бар ул, әгәр уйлана алсак…

Ул вакытның каян килгәнен.

Гомер озынлыгы итеп безгә,

Кемнең кешеләргә биргәнен.

Сөенү

Күмелә ул шатлыкларга,

Шуны тоеп сөенә.

Эшкә чыгып киткәндә дә,

Кайтканда да өенә…

Өмет булган, хыялпары,

Барлыгына сөенә…

Үзе юлларыннан бара,

Йөрми кеше көенә.

Сөенерлек була икән,

Язмышының бүгене.

Шундый халәттә буладыр,

Сөенерлек күңеле.

Сөенә күңел, сөенә,

Сөенә белгәненә.

Юлларында сөенерлек,

Сәбәпләр күргәненә.

Таңнар атуга сөенә,

Яңгырлар яуганына.

Сөенечләргә уралып,

Тормышлар барганына.

Хыял аты…

Кичә генә кебек ул вакытлар,

Басу юлы, аның тузаны…

Шул буладыр, кинәт аңлый алу,

Бик тиз кебек, гомер узганын.

Әллә ниләр эшләр кебек идем,

Әллә ниләр кала эшләнми.

Хыял аты haман жигүледә…

Алга ашкынып, инде кешнәми.

Күпме калды, матур теләк булып,

Хыялларга тирән күмелеп.

Агач булып алар үсмәгәннәр,

Тормыйлар шул хәзер күренеп.

Йөрәк яшь дип кемдер хыяллана,

Карт акылга, нигә яшь йөрәк.

Бала акылы кайту кебек бит ул,

Бәйрәмнәрдә йөзәр яшь теләп.

Яшьлек чакка, дөрес сылтап була,

Картаюны таный алмыйча…

Үткән гомереңне вакыт вакыт,

Дөрес итеп саный алмыйча.

Тәүбә кая…

Изге айлар тагы үтеп китте,

Килә алмыйча hаман иманга.

Исраф булган кебек алтын вакыт,

Тәүбә сүзен ныклап уйларга.

Богауланган айда бөтен шайтан,

Вәсвәсәләр бетеп торганда.

Тәкбирләре, гает азаннары,

Манарадан чакырып торганда,

Мөмкинлекнең бәлки соңгылары,

Сизелмичә генә югалды…

Өметләрме барыбер кабынмыйча,

Офык артларына юл алды…

Татып карамыйча аңлау авыр,

Иманныңда нинди булуын.

Тәүбә итү, күңелләргә бирә,

Иман нуры белән тулуын…

Бик аяныч әгәр ишетмәсәк,

Раббыбызның әйткән сүзләрен.

Нигъмәтләрен кире каккан кебек,

Гомер диеп дөнья гизгәнең…

Тәүбә бит ул бары аңлый алу,

Ялгышларың чиксез булганын.

Төзәтергә теләп син шуларны,

Таба алганың дөрес юлларын.

Кая була вакыт

Кая була вакыт, кая китә,

Агамы ул, әллә бетәме.

Гомер буе безнең белән булып,

Көтмәгәндә ташлап китәме.

Кая була… сәгатьтә ком кебек,

Бер мизгельгә генә җитәме.

Ашыктырып, тирән уйландырып,

Ул үзенең колы итәме.

Күрмәгәнне аңлау авырырак,

Сизү өчен кирәк, фикерләү…

Вакыт белән ипле булу кирәк,

Аны узып «лутчы» сикермәү.

Вакыт юлдаш, чордаш, уйдаш,

Сорауларга җавап бируче.

Онытылган диеп уйлаганны,

Үткәннәрдән апып килүче…

Аллаhының бер нигъмәте генә,

Кая китә… белә алмабыз…

Ул вакытның кадерләрен белсәк,

Авыр хәлләрдә без калмабыз.

Кая була вакыт… уйлап кара…

Сиңа бирелгәнен булсада…

Вакыт юк дип әйтү гөнаh булыр,

Дөнья эше өелеп торсада…

Утырасы иде

Әйтәсeләр байтак җыелганra…

Бер утырасы иде сөйләшеп.

Кайвакытта җиңелермен кебек,

Авыр уйлар белән көрәшеп.

Үкенгәннәр, әллә үтелгәннәр,

Кабат — кабат килә уйларга.

Шикле хисләр кинәт усалланып,

Теләгәндәй тотып кыйнарга.

Кереп оялаган йөрәгемә,

Гомер чыга алмаслыклары.

Юллар көтә кебек никтер алда,

Үзең теләп бармаслыклары.

Утырасы иде бер сөйләшеп,

Фикер киңәш белән, кичләрен.

Таралырлар иде шул вакытта,

Авыр болыт кебек хисләрем…

Сынаулары булсын — барысыда,

Шулай итеп, кабул итәек…

Барысыда үтә бу тормышта,

Бу халәттә… сабыр итәек…

Утырасы иде бер сөйләшеп,

Уйлар хисләр белән бүлешеп.

Иң кыйммәте шундый кеше булу,

Сөйләшерлек, шулай күрешеп…

Күңел нинди

Аллаh cүзен, сүздә кушып кушып,

Гыйбәдәттә әгәр булмасак,

Кушканнарын аның үтәмәсәк,

Гамәлләрен белеп кылмасак…

Купшы кием, купшы сүзләр алар,

Тамашалар өчен бик кирәк.

Күз буяуга барысы ошап кала,

Шөкер сүзең булса бик сирәк.

Күңеленә hәркем үзе хуҗа…

Ниндиләрдән генә булсада.

Азлап азлап ул күренеп ала,

Нинди генә гамәл кылсада.

Бер карашы, бер җөмләсе житә,

Кешеләрне кайчак аңларга.

Кеше гомередә бит аз була,

Кайбер күңелләрне аңларга.

Серле дөнья кебек ул күңелләр,

Белеп бетерү мөмкин түгелдер.

Безне җиhан белән бәйләүчедә,

Кешеләрдә, шул ук күңелдер.

Авыл бетми

Авыл бетә диеп чаң сугалар,

«Бетүләргә» юллар салганнар…

Зарланырга өйрәнмәгәннәр бит,

Авылында яшәп калганнар.

Бер яктан ул туган җирләр булса,

Икенчедән яшәү халәте.

Барысында хaләл хезмәт белән,

Таба ала белү гадәте…

Авыл бетми, авыл бетә алмый,

Исемнәре бәлки үзгәрер.

Бутап булмый гадел караганда,

Авыл кешесенең йөзләрен.

Шәhәрләрдә җиңел тормыш эзләү,

Тәккәберлек бераз катыш ул.

Читтән күзәт; авыл малаеның,

Шәhәреннән кайчак кайтышын…

Рәхәт тормыш шулай төзеләме,

Әллә шулай качып китүме…

Олы көтүләргә кушыла алып,

Тормышларны җиңеләйтүме.

Шелтә була алмый берәүгәдә,

Кешеләрнең язмыш юллары.

Ихласырак, гаделерәк кебек,

Авыл кызы, авыл уллары…

Соңгы өмет

Соңгы өмет кебек яңгырыйдыр,

Иң кирәген әйтеп калулар.

Сәнәк белән суга язу кебек…

Кыек мыек, сыза алулар…

Аерылышуны көтү кирәк түгел,

Булмый калмас, алар булырлар…

Өметсезлек кебек тоелсада,

Олы өмет белән тулырлар…

Очрашулар кайчак кирәк булмый,

Әйтәселәр инде әйтелгән.

Башка юллар инде алда көтми,

Кирәк җиргә барып җителгән,

Җирдә тормыш эшкә йөргән кебек,

Һәр кешенең үзе hөнәре…

Эшкә бару, эштән кайту белән,

Үтеп китеп бара көннәре.

Эш белән бит барысы бетми әле,

Башка гамәлләре җитәрлек…

Тамак туйдырулар белән бергә,

Кешеләрне, кеше итәрлек.

Барысыда кала, юкка чыга…

Байлыкларың, кылган эшләрең.

Бәлки саклап булыр булган хиснең,

Шигырь юлларына күчкәнен…

Бетмәс юлда кебек гомер вакыт,

Еракларга кеше ашкына…

Билге булып, кала җир өстендә,

Соңгы тапкыр куйган таш кына…

Биектә

Биеклекне кеше бик ярата,

Бәләкәйдән биек хыяллар…

Ул гомердә, күпме җыелада…

Бер күңелгә ничек сыя алган.

Биектәрәк булу кулаеырак,

Бер баскычка гына булсада.

Сәхнәләрдә биегерәк була,

Халык белән клуб тулсада.

Каланчалар булган, манаралар,

Ераклардан алар күренгән.

Биектәрәк кебек хисләреңдә,

Чыккан чакта йөрәк түреннән.

Кошларда бит биекләрдән оча,

Күрер өчен барыр юлларын.

Догаларын кыла кешеләрдә,

Биекләргә сузып кулларын.

Яктылыкта биекләрдә кебек,

Караңгылык, аста түбәндә.

Таңнар атмас кебек кайвакытта,

Чарасыздан башны игәндә.

Бер сандыкта

Күңел әллә үзе мине тыңлый,

Мин тиешме аны аңларга…

Кабатланып диңгез дулкыныдай,

Ташланганда хисләр ярларга.

Ул ашкына, хәттә белеп булмый,

Ниләр теләп, ниләр сизенеп.

Вакыт- вакыт күңел теләгәннәр,

Юкка чыга… очып, сибелеп.

Күңел миндә, әллә мин күңелдә,

Кемдә теләк, кемдә ышану…

Икеләнү килеп туган чакта,

Шикләнүдән ансат бушану.

Барысыда бергә җыелганда,

Күңел, уең, бергә хыялларың…

Сакларгамы аны, сайларгамы,

Бер сандыкта булса җыя алганың?

Маҗаралар кайчак эзләгәндәй,

Чакыра ул әллә кайларга…

Барысына барыбер җитешмисең,

Ялгышмыйча кайсын сайларга.

Бар ышаныч кала, бер акылда,

Тыңлый алсак, бары ул гына.

Җиңелерәк үтелерләр кебек,

Акыл белән үткән юл гына…

Гаделлек

Гаделлек сорыйбыз, эзлибез,

Кайвакыт, тәләпләр итәбез.

Без аны яшәүдә, тормышта,

Күпвакыт беряклы итәбез.

Әйбернең хакы бар, чамасы,

Изгелек сорыйдыр җавабын.

Сораулар дөресме үзеңә,

Эшеңдә күрмәсәң савабын.

Гаделлек туганча, дусларча,

Тик сорау шикелле булмасын.